تشنج بعد از ضربه به سر کودک

ضربه به سر در کودکان شایع است و اغلب بدون عارضه جدی پایان می‌یابد. اما در برخی موارد ممکن است بعد از ضربه به سر، کودک دچار تشنج شود. این وضعیت برای والدین بسیار نگران‌کننده است و باعث می‌شود به‌سرعت به دنبال کمک پزشکی باشند. دانستن اینکه تشنج بعد از ضربه به سر کودک چرا رخ می‌دهد، چقدر جدی است، و چه اقداماتی لازم است، می‌تواند آرامش و آمادگی خانواده‌ها را بیشتر کند.

چرا تشنج اتفاق می‌افتد؟

مغز یک ارگان بسیار حساس است که در اثر آسیب می‌تواند عملکرد طبیعی خود را به‌طور موقت یا دائمی از دست بدهد. زمانی که ضربه‌ای به سر وارد می‌شود، سلول‌های عصبی ممکن است دچار اختلال در انتقال پیام‌های الکتریکی شوند. این اختلال می‌تواند به تخلیه‌های الکتریکی غیرطبیعی و ناگهانی در مغز منجر شود، که همان چیزی است که به آن تشنج می‌گوییم.

تشنج بعد از ضربه به سر کودک می‌تواند به دو شکل ظاهر شود:

• تشنج زودرس: که معمولاً در همان ساعات یا روزهای اول بعد از ضربه رخ می‌دهد.

• تشنج دیررس: که هفته‌ها یا حتی ماه‌ها پس از آسیب ظاهر می‌شود و ممکن است نشانه‌ی صرع پس از آسیب باشد.

آیا هر تشنجی بعد از ضربه خطرناک است؟

نه لزوماً. بسیاری از تشنج‌های زودرس بعد از ضربه، گذرا هستند و با درمان مناسب دیگر تکرار نمی‌شوند. اما اگر تشنج شدید باشد، طولانی شود، یا با علائم دیگری مثل بی‌هوشی، ضعف اندام‌ها یا مشکلات تنفسی همراه باشد، نیاز به ارزیابی دقیق‌تر دارد.

تشنج بعد از ضربه به سر کودک در صورتی که به‌موقع و درست مدیریت شود، معمولاً بدون عارضه دائمی بهبود می‌یابد. بااین‌حال، تکرار تشنج یا وقوع آن در فاصله زمانی طولانی پس از آسیب می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی‌تر مانند صرع باشد.

علائم تشنج پس از ضربه

تشنج در کودکان می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند، از حرکات شدید اندام‌ها و بی‌هوشی گرفته تا فقط یک نگاه خیره یا سفتی اندام‌ها. شایع‌ترین علائمی که والدین ممکن است مشاهده کنند عبارت‌اند از:

• حرکات تند و غیرقابل کنترل دست‌ها و پاها

• از دست دادن هوشیاری

• چشم‌های چرخیده به بالا یا به یک سمت

• کف کردن دهان یا سختی در نفس کشیدن

• بدن سفت یا شل می‌شود

در صورت مشاهده‌ی این علائم، مهم است که والدین خونسرد بمانند، زمان تشنج را ثبت کنند و کودک را در وضعیت ایمن قرار دهند.

چه زمانی باید فوراً به اورژانس مراجعه کرد؟

اگر تشنج بعد از ضربه به سر کودک بیش از ۵ دقیقه طول بکشد، یا کودک بعد از تشنج به حالت هوشیاری برنگردد، یا اگر تشنج همراه با کبودی لب‌ها، تنفس دشوار یا ضربان قلب نامنظم باشد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا کودک را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی ببرید.

اقدامات اولیه در هنگام تشنج

اگر کودک بعد از ضربه دچار تشنج شد:

• او را روی پهلو بخوابانید تا ترشحات دهان خارج شود.

• چیزی در دهانش نگذارید.

• از حرکت دادن یا نگه‌داشتن کودک خودداری کنید.

• اشیای خطرناک اطراف را کنار بکشید.

• زمان شروع و پایان تشنج را ثبت کنید.

• بعد از پایان تشنج، اگر کودک بی‌هوش بود یا تنفسش طبیعی نبود، سریعاً کمک پزشکی بخواهید.

تشخیص و ارزیابی پزشکی

پزشک برای تشخیص علت تشنج بعد از ضربه به سر کودک ابتدا معاینه دقیق انجام می‌دهد و سابقه‌ی حادثه را می‌پرسد. بسته به شدت علائم ممکن است آزمایش‌هایی مانند:

• تصویربرداری مغز (CT یا MRI): برای بررسی آسیب‌های داخلی

• EEG (نوار مغز): برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز

• آزمایش خون: برای بررسی میزان قند، الکترولیت‌ها و سایر پارامترها انجام شود.

درمان تشنج بعد از ضربه

درمان به شدت و علت تشنج بستگی دارد. در بیشتر موارد، یک بار تشنج زودرس نیازی به درمان طولانی‌مدت ندارد و فقط تحت نظر گرفته می‌شود. اما اگر تشنج‌ها تکرار شوند یا EEG غیرطبیعی باشد، ممکن است داروهای ضدتشنج برای کودک تجویز شود.

زندگی بعد از تشنج

تجربه‌ی تشنج بعد از ضربه به سر کودک برای خانواده‌ها استرس‌زا است. اما باید بدانید که بسیاری از کودکان پس از یک تشنج زودرس کاملاً بهبود پیدا می‌کنند و بدون مشکل به زندگی عادی برمی‌گردند. رعایت مراقبت‌های پزشکی، مراجعه به موقع به پزشک و پیگیری درمان می‌تواند از بروز عوارض بعدی جلوگیری کند.

پیشگیری از آسیب و تشنج

بهترین راه کاهش احتمال تشنج، پیشگیری از آسیب به سر است. با رعایت نکات ایمنی مثل استفاده از کلاه ایمنی، ایمن‌سازی محیط خانه و آموزش به کودک می‌توانید خطر آسیب‌های جدی به سر را به حداقل برسانید.

سخن پایانی

تشنج بعد از ضربه به سر کودک یک اتفاق نگران‌کننده است، اما دانستن علائم هشدار، اقدامات اولیه و زمان مراجعه به پزشک می‌تواند کمک بزرگی به سلامت کودک و آرامش والدین باشد. اگر کودک شما بعد از ضربه به سر دچار تشنج شد، خونسرد بمانید و به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهید. حمایت، آگاهی و مراجعه به موقع به پزشک، بهترین کمک به کودک است.

مطالب مرتبط:

ضربه به سر کودک چه موقع خطرناک است؟