بیرون زدگی نخاع نوزاد

بیرون زدگی نخاع نوزاد (منینگوسل) چیست؟

بیرون زدگی نخاع نوزاد نوعی نقص مادرزادی لوله عصبی (NTD) است که در آن قسمتی از نخاع و غشاهای محافظ آن از طریق سوراخی در ستون فقرات به بیرون بدن نوزاد نشت می‌کند. این بیرون زدگی کیسه‌ای پر از مایع نخاعی ایجاد می‌کند که به آن مننژوسل می‌گویند. منینگوسل می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات رخ دهد، اما بیشتر در ناحیه کمری و پایین ستون فقرات دیده می‌شود. علت دقیق بروز منینگوسل ناشناخته است، اما  عوامل ژنتیکی و  محیطی  در  ایجاد  آن  نقش  دارند.  برخی  از  عوامل خطرناک در ایجاد  منینگوسل  عبارتند  از: سابقه خانوادگی: اگر در خانواده شما موارد ابتلا به NTD وجود داشته باشد، احتمال ابتلا نوزاد شما نیز به آن بیشتر خواهد بود. دیابت مادر: مادرانی که قبل از بارداری یا حین بارداری به دیابت مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای زایمان نوزادی با NTD قرار دارند. مصرف برخی داروها: مصرف برخی از داروها، مانند اسید والپروئیک، در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به NTD را افزایش دهد. چاقی مادر: مادرانی که در دوران بارداری چاق هستند، در معرض خطر بیشتری برای زایمان نوزادی با NTD قرار دارند.

دو نوع اصلی بیرون زدگی نخاع نوزاد وجود دارد:

منینگوسل آشکار: در این نوع، کیسه مننژوسل روی پوست نوزاد قابل مشاهده است. منینگوسل پنهان: در این نوع، کیسه مننژوسل زیر پوست نوزاد پنهان بوده و فقط با معاینات پزشکی قابل تشخیص است. علائم بیرون زدگی نخاع نوزاد  بسته به  محل  و  اندازه  کیسه  مننژوسل  متفاوت  هستند.  برخی  از  علائم  شایع  مِنینگوسل  عبارتند  از:

• وجود کیسه نرم و پر از مایع در روی پوست نوزاد
• ضعف عضلانی یا فلج در اندام‌های زیر کیسه مننژوسل
• مشکلات ادرار و مدفوع
• عفونت مغزی (مننژیت)
• هیدروسفالی (تجمع آب در مغز)

تشخیص

بیرون زدگی نخاع نوزاد  معمولا  قبل  از  تولد  یا  در  حین  زایمان  تشخیص  داده  می‌شود.  تشخیص  این  بیماری  با  استفاده  از  روش‌های  زیر  انجام  می‌گیرد: آزمایش آلفا فیتو پروتئین (AFP): این آزمایش میزان AFP در خون مادر را اندازه گیری می‌کند. افزایش سطح AFP می‌تواند نشان‌دهنده وجود NTD در نوزاد باشد. سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند تصاویری از نوزاد در رحم مادر ایجاد کند و به تشخیص NTD کمک کند. آمنیوسنتز: در این روش، مقداری از مایع اطراف جنین (آمنیون) از راه واژن یا شکم مادر گرفته می‌شود. سطحAFP        و سایر مواد درون آن سنجیده می شود که نشان دهنده این بیماری است. درمان بیرون زدگی نخاع نوزاد به نوع و شدت بیماری بستگی دارد.  درمان  معمولا  شامل  جراحی  برای  اصلاح  نقص  و  جلوگیری  از  آسیب  بیشتر  به  نخاع  و  مغز  است.  در  برخی  موارد،  ممکن  است  نیاز  به  جراحی  مغز  نیز  باشد.

عوارض بیرون زدگی نخاع نوزاد

عوارض مِنینگوسل  بسته به  نوع  و  شدت  بیماری  متفاوت  هستند.  برخی  از  عوارض  شایع  مِنینگوسل  عبارتند  از: مشکلات یادگیری: کودکان مبتلا به بیرون زدگی نخاع نوزاد ممکن است در یادگیری و تمرکز دچار مشکل شوند. مشکلات حرکتی: کودکان مبتلا به مِنینگوسل ممکن است در حرکت عضلات و راه رفتن دچار مشکل گردند. مشکلات ادرار و مدفوع: کودکان مبتلا به بیرون زدگی نخاع نوزاد ممکن است در کنترل ادرار و مدفوع خود دچار مشکل شوند. عفونت مغزی (مننژیت): عفونت مغزی یکی از عوارض جدی مِنینگوسل است که می‌تواند منجر به مرگ شود. هیدروسفالی (تجمع آب در مغز): هیدروسفالی می‌تواند به فشار بر مغز و آسیب به سلول‌های مغزی منجر شود. پیش آگهی بیرون زدگی نخاع نوزاد  بسته به  نوع  و  شدت  بیماری  متفاوت  است.  با  تشخیص  زودهنگام  و  درمان  مناسب،  بسیاری  از  کودکان  مبتلا  به  مِنینگوسل  می‌توانند  زندگی  طبیعی  و  پرباری  داشته  باشند. هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از مِنینگوسل وجود ندارد.  با  این  حال،  می‌توان  با  اقدامات  زیر  خطر  ابتلا  به  این  بیماری  را  کاهش  داد:

• مصرف اسید فولیک: مصرف 400 میکروگرم اسید فولیک به صورت روزانه قبل از بارداری و در طول سه ماهه اول بارداری می‌تواند خطر ابتلا به NTD را کاهش دهد.
• معاینات قبل از بارداری: اگر سابقه خانوادگی NTD دارید، باید قبل از بارداری با پزشک خود صحبت کنید.
• آزمایش های غربالگری قبل از تولد: آزمایش های غربالگری قبل از تولد می‌توانند به تشخیص NTD در نوزاد قبل از تولد کمک کنند.

بیشتر بخوانید: آیا بیماری مننگوسل درمان دارد؟