درمان بیماری‌های مادرزادی نوزادان همیشه با نگرانی‌های بسیاری همراه است. یکی از این مشکلات، هیدروسفالی یا تجمع بیش‌ازحد مایع مغزی-نخاعی در مغز نوزاد است که می‌تواند منجر به آسیب جدی به بافت‌های مغزی شود. روش عمل شنت گذاری نوزاد یکی از راه‌حل‌های درمانی است که در بسیاری از مواقع می‌تواند به کاهش فشار و تخلیه مایع اضافه کمک کند. در این مقاله، به‌صورت جامع درباره این عمل جراحی، مزایا، عوارض و هر آنچه والدین باید بدانند، صحبت خواهیم کرد.
شنت گذاری به معنای قرار دادن یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر در مغز است که به خارج کردن مایع اضافه مغزی-نخاعی از سر کمک می‌کند. این مایع به قسمت‌های دیگری از بدن منتقل می‌شود تا از راه‌های طبیعی دفع گردد. عمل شنت گذاری نوزاد در مواردی که نوزاد دچار هیدروسفالی یا بیماری‌های مشابه باشد، انجام می‌شود. اگر این مشکل به‌درستی درمان نشود، فشار روی مغز افزایش یافته و ممکن است به بافت مغزی آسیب بزند.
چرا هیدروسفالی در نوزادان ایجاد می‌شود؟
• عوامل ژنتیکی: برخی نوزادان به دلیل نقص‌های ژنتیکی با تجمع غیرعادی مایع مغزی-نخاعی به دنیا می‌آیند.
• عفونت‌های دوران بارداری: برخی عفونت‌ها که مادر در دوران بارداری دچار آنها شده، ممکن است به رشد مغز نوزاد آسیب بزند.
• نقص‌های هنگام تولد: برخی نوزادان به دلیل نقص‌های مادرزادی در سیستم عصبی دچار هیدروسفالی می‌شوند.
روند عمل شنت گذاری نوزاد
عمل شنت گذاری نوزاد به‌صورت جراحی صورت می‌گیرد و معمولاً با بیهوشی کامل انجام می‌شود. در این عمل، جراح لوله‌ای به نام شنت را از طریق جمجمه به داخل بطن‌های مغزی وارد می‌کند. این لوله مایع اضافی مغزی-نخاعی را به یک محفظه درون بدن منتقل می‌کند، که به‌طور معمول در ناحیه شکم قرار دارد. شنت به بدن نوزاد کمک می‌کند تا این مایع را به‌صورت طبیعی از بدن دفع کند.
مراحل کلی عمل
1. آماده‌سازی نوزاد: با بررسی وضعیت عمومی، پزشک آماده‌سازی‌های لازم را انجام می‌دهد.
2. بیهوشی نوزاد: به دلیل حساسیت عمل و جلوگیری از هرگونه درد، نوزاد به‌طور کامل بیهوش می‌شود.
3. قرار دادن شنت: جراح شنت را به‌گونه‌ای قرار می‌دهد که مایع مغزی-نخاعی به‌آرامی تخلیه شود.
4. پایان جراحی و بهبودی: پس از اتمام جراحی، نوزاد به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌شود تا بهبودی و عملکرد شنت بررسی شود
انواع شنت‌ها و ویژگی‌های آنها
دو نوع اصلی شنت وجود دارد که در عمل شنت گذاری نوزاد استفاده می‌شود:
• شنت بطنی-شکمی: این نوع شنت رایج‌ترین روش استفاده در نوزادان است که مایع مغزی-نخاعی را به شکم منتقل می‌کند.
• شنت بطنی-قلبی: در این نوع، مایع مغزی به حفره‌های قلبی منتقل می‌شود.
کدام نوع شنت برای نوزاد مناسب‌تر است؟
انتخاب نوع شنت بستگی به شرایط خاص نوزاد و تشخیص پزشک دارد. هر نوع شنت مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد و پزشک با توجه به وضعیت کلی نوزاد بهترین گزینه را انتخاب می‌کند.
مزایای عمل شنت گذاری نوزاد
عمل شنت گذاری به نوزادانی که دچار هیدروسفالی یا مشکلات مشابه هستند، کمک‌های بسیاری می‌کند. برخی از مزایای آن شامل موارد زیر است:
• کاهش فشار مغزی: جلوگیری از آسیب به بافت‌های مغزی
• بهبود توانایی‌های شناختی: نوزادانی که تحت درمان قرار می‌گیرند، از مشکلات شناختی کمتر رنج می‌برند.
• کاهش عوارض و علائم هیدروسفالی: نشانه‌های بیماری مانند سردرد، استفراغ، و تغییرات رفتاری کاهش می‌یابد.
عوارض احتمالی عمل شنت گذاری نوزاد
هرچند این عمل در بسیاری از موارد موفقیت‌آمیز است، اما مثل هر جراحی دیگری ممکن است عوارضی نیز داشته باشد. در ادامه به برخی از این عوارض اشاره می‌کنیم.
1. عفونت
یکی از شایع‌ترین عوارض، عفونت شنت است که ممکن است به دلیل ورود باکتری‌ها به بدن نوزاد در زمان عمل یا پس از آن رخ دهد. برای جلوگیری از این عارضه، پزشکان مراقبت‌های ویژه‌ای انجام می‌دهند.
2. انسداد شنت
گاهی ممکن است لوله شنت دچار انسداد شود و مایع مغزی-نخاعی نتواند به‌خوبی تخلیه شود. این مشکل نیازمند بررسی مجدد و در مواردی تعویض شنت است.
3. مشکلات رشدی
در برخی موارد، رشد نوزاد ممکن است به شنت فشار بیاورد یا شنت به‌درستی عمل نکند. این مسئله نیازمند مراقبت‌های پزشکی مستمر است تا عملکرد شنت دائماً کنترل شود.
مراقبت‌های پس از عمل شنت گذاری نوزاد
مراقبت‌های بعد از عمل اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند تأثیر زیادی در موفقیت درمان داشته باشد. والدین باید به این نکات توجه کنند:
1. مراقبت‌های بهداشتی: مراقبت از محل جراحی و جلوگیری از عفونت ضروری است.
2. پیگیری منظم پزشکی: به دلیل احتمال بروز عوارض، پیگیری‌های منظم با پزشک توصیه می‌شود.
3. مراقبت از علائم هشداردهنده: والدین باید به علائمی مانند تب، تغییرات رفتاری، بی‌اشتهایی و بی‌قراری نوزاد توجه کنند و در صورت مشاهده آنها فوراً با پزشک تماس بگیرند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
والدین باید از وضعیت عمومی نوزاد آگاهی داشته باشند و در صورت بروز هرگونه علائم نگران‌کننده با پزشک تماس بگیرند. برخی از علائمی که نشان‌دهنده مشکل در شنت گذاری نوزاد است عبارت‌اند از:
• افزایش ناگهانی دمای بدن
• قرمزی یا تورم در محل شنت
• بی‌اشتهایی یا کاهش وزن غیرمعمول
• گریه‌های بی‌دلیل و غیرقابل‌توقف
جمع‌بندی
عمل شنت گذاری نوزادراهحلی موثر برای درمان هیدروسفالی و مشکلات تجمع مایع مغزی-نخاعی در نوزادان است. این روش اگر به‌درستی انجام شود، می‌تواند زندگی نوزاد را به طرز چشمگیری بهبود بخشد. والدین باید به مراقبت‌های بعد از عمل و پیگیری منظم توجه ویژه‌ای داشته باشند تا از بروز هرگونه مشکل جلوگیری کنند. پزشکان و متخصصان با بررسی‌های دقیق و استفاده از شنت‌های مناسب تلاش می‌کنند تا به نوزادان کمک کنند تا زندگی سالم‌تری داشته باشند.
در نهایت، عمل شنت گذاری نوزاد هرچند با عوارضی همراه است، اما در بیشتر موارد به بهبود وضعیت نوزاد و کاهش فشار روی مغز کمک می‌کند و از آسیب‌های جدی جلوگیری می‌نماید.
بیشتر بخوانید: آب آوردن مغز نوزاد
ارسال دیدگاه