مشکلات حرکتی در کودکان می‌تواند زندگی آن‌ها و خانواده‌شان را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. در برخی موارد، ریشه این مشکلات در اختلالات نخاعی قرار دارد. هنگامی که روش‌های درمانی غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی، دارو یا کاردرمانی نتوانند به بهبود وضعیت کودک کمک کنند، گزینه‌ای به نام جراحی نخاع در کودکان با مشکلات حرکتی مطرح می‌شود. این نوع جراحی‌ها حساس، دقیق و بسیار تخصصی هستند و تنها باید توسط پزشکان فوق تخصص در این حوزه انجام شوند.
در این مقاله، با زبانی ساده اما تخصصی، همه‌چیز را درباره این موضوع بررسی می‌کنیم؛ از دلایل و علائم گرفته تا انواع جراحی و دوران بهبودی.
نخاع، به‌عنوان بخشی از سیستم عصبی مرکزی، نقش اصلی را در انتقال پیام‌های حرکتی بین مغز و عضلات ایفا می‌کند. اگر مشکلی در ساختار یا عملکرد نخاع وجود داشته باشد، این ارتباط دچار اختلال می‌شود و کودک ممکن است با علائمی مانند ضعف عضلانی، سفتی عضلات، ناتوانی در کنترل حرکات، یا حتی فلج مواجه شود.
برخی از شایع‌ترین علل زمینه‌ای که ممکن است نیاز به جراحی نخاع داشته باشند، شامل موارد زیر هستند:
فلج مغزی (در موارد خاص)
اسپینا بیفیدا
تومورهای نخاعی
چسبندگی نخاع (Tethered cord)
کیست‌های نخاعی یا اختلالات مادرزادی در طناب نخاعی
تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع می‌تواند تفاوت بزرگی در کیفیت زندگی کودک ایجاد کند. 🧠👶
چه زمانی جراحی نخاع برای کودک توصیه می‌شود؟
جراحی نخاع در کودکان با مشکلات حرکتی
تصمیم به انجام جراحی، تنها پس از بررسی کامل وضعیت بیمار، انجام تست‌های دقیق تصویربرداری و مشورت‌های چند تخصصی گرفته می‌شود. زمانی که آسیب یا فشار بر نخاع مانع رشد طبیعی یا عملکرد حرکتی کودک شود، پزشک متخصص ممکن است جراحی نخاع در کودکان با مشکلات حرکتی را به‌عنوان گزینه درمانی اصلی پیشنهاد دهد.
جراحی زمانی ضروری می‌شود که:
مشکلات حرکتی کودک در حال بدتر شدن است
درد یا سفتی عضلانی شدید وجود دارد
خطر آسیب دائمی به نخاع یا اعصاب حرکتی وجود دارد
درمان‌های غیرداخلی نتیجه مطلوبی نداشته‌اند
در این شرایط، عمل جراحی می‌تواند فشار را از روی نخاع بردارد یا ساختار آن را اصلاح کند.
انواع روش‌های جراحی نخاع در کودکان
روش‌های جراحی بسته به نوع مشکل کودک، سن، محل آسیب و هدف درمان متفاوت هستند. در ادامه به رایج‌ترین انواع جراحی نخاع در کودکان با مشکلات حرکتی اشاره می‌کنیم:
۱. جراحی چسبندگی نخاع (Tethered Cord Release)
این نوع جراحی در کودکانی انجام می‌شود که نخاع آن‌ها بیش از حد به ستون فقرات چسبیده و مانع حرکت طبیعی آن شده است. پزشک با آزادسازی نخاع، عملکرد آن را به حالت طبیعی برمی‌گرداند و جلوی آسیب‌های آینده را می‌گیرد.
۲. رزکسیون تومور نخاعی
اگر منشاء اختلال حرکتی یک تومور در نخاع باشد، جراح با دقت بالا تومور را خارج می‌کند. بسته به نوع تومور، ممکن است نیاز به پیگیری درمان‌های تکمیلی وجود داشته باشد.
۳. جراحی اصلاح ناهنجاری مادرزادی
در کودکانی که با مشکلات مادرزادی نخاع به دنیا آمده‌اند (مانند اسپینا بیفیدا)، گاهی جراحی زودهنگام می‌تواند از پیشرفت آسیب جلوگیری کند و زمینه رشد بهتر عصبی و حرکتی را فراهم کند.
۴. ریزوتومی انتخابی پشتی (Selective Dorsal Rhizotomy)
این جراحی در برخی موارد فلج مغزی، برای کاهش اسپاسم‌های عضلانی انجام می‌شود. پزشک اعصاب خاصی را که باعث سفتی بیش از حد عضلات شده‌اند، قطع می‌کند تا حرکات روان‌تر شود.
تمام این روش‌ها توسط پزشکان فوق تخصص و در مراکز پیشرفته مغز و اعصاب کودکان انجام می‌شود.
نقش جراح در موفقیت درمان
موفقیت جراحی نخاع در کودکان با مشکلات حرکتی تا حد زیادی به تخصص، تجربه و دقت جراح بستگی دارد. یک جراح باتجربه، علاوه بر توانایی در اجرای تکنیک‌های جراحی، باید درک عمیقی از رشد عصبی، وضعیت جسمی و روانی کودک داشته باشد.
همچنین، ارتباط مناسب بین جراح و خانواده بسیار مهم است. والدین باید بتوانند سؤالات‌شان را مطرح کنند، اعتماد کامل داشته باشند و در طول مسیر درمان، همراهی لازم را با کودک انجام دهند.
روند بهبودی بعد از جراحی نخاع
دوره بهبودی پس از جراحی می‌تواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در این مدت، همکاری با تیم توانبخشی نقش بسیار مهمی در بازگرداندن عملکرد حرکتی به کودک دارد. فیزیوتراپی، کاردرمانی و گاهی گفتاردرمانی، بسته به شرایط کودک، به صورت منظم انجام می‌شود.
والدین باید تغییرات کوچک مثبت را جدی بگیرند و از تیم درمان بازخورد بگیرند. در بسیاری از موارد، کودکان پس از جراحی نخاع بهبود قابل‌توجهی در کیفیت راه رفتن، کنترل عضلات و حتی استقلال شخصی پیدا می‌کنند.
آیا خطرات یا عوارضی وجود دارد؟
همان‌طور که در هر عمل جراحی احتمال بروز عوارض وجود دارد، این موضوع درباره جراحی‌های نخاعی نیز صدق می‌کند. خطراتی مانند عفونت، آسیب به اعصاب حرکتی، نشت مایع مغزی-نخاعی یا نیاز به جراحی مجدد ممکن است وجود داشته باشد. با این حال، وقتی جراحی در یک مرکز تخصصی و توسط جراح حرفه‌ای انجام شود، احتمال بروز این عوارض به حداقل می‌رسد.
مراقبت بعد از عمل، رعایت دستورات پزشک و پیگیری‌های منظم، نقش زیادی در جلوگیری از مشکلات دارد.
نتیجه‌گیری
کودکانی که با مشکلات حرکتی ناشی از اختلالات نخاعی زندگی می‌کنند، با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند. اما خبر خوب این است که پیشرفت‌های پزشکی، امکان درمان بسیاری از این مشکلات را فراهم کرده‌اند. جراحی نخاع در کودکان با مشکلات حرکتی یکی از این راهکارهای تخصصی است که در صورت نیاز، می‌تواند کیفیت زندگی کودک را به شکل چشم‌گیری بهبود بخشد.
اگر فرزند شما علائم غیرعادی در حرکت، تعادل یا سفتی عضلات دارد، حتماً با یک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان یا جراح ستون فقرات مشورت کنید. تشخیص به‌موقع، مهم‌ترین قدم برای تغییر آینده کودک شماست.
تمامی توصیه های آورده شده صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شما عزیزان است و جایگزین تشخیص و درمان پزشک را نمی گیرد بنابراین تحت هر شرایطی باید به پزشک خود مراجعه نمایید.
بیشتر بخوانید: درمان تومورهای مغزی خوش‌خیم در کودکان
ارسال دیدگاه